Odzyskaj równowagę

Terapia EMDR

w czym pomagam    Skontaktuj się  

  Czym jest trauma?

W języku potocznym często spotykamy się ze słowem "trauma", które używane jest w celu oddania siły przeżytych emocji do opisania trudnych, codziennych wydarzeń lub nadmiernie przytłaczających sytuacji. W psychologii i psychiatrii trauma rozumiana jest jako nagły uraz psychiczny, powstały w wyniku gwałtownych i przykrych przeżyć, które są związane z zagrożeniem zdrowia lub życia bądź narażeniem na takie zagrożenie. W klasyfikacjach zaburzeń psychicznych i problemów zdrowotnych (ICD 10 oraz DSM 5) określenie „trauma” stosuje się do opisania wydarzenia, jednak pierwotnie odnosiło się do urazu psychicznego – w rozumieniu zranienia, jakie powstaje w czasie fizycznego urazu. Obecnie znaczenie traumy przypisuje się do sytuacji związanych z bezpośrednim zagrożeniem życia, poważnym urazem lub przemocą seksualną albo do bycia świadkiem, gdy inni doznają tego typu wydarzeń. Trauma wiąże się z wielkim przeładowaniem informacyjnym i emocjonalnym, co wpływa na sposób zapamiętywania przerażającego wydarzenia. Takie przeżycie zostaje wdrukowane z ogromną siłą, ale jest pofragmentaryzowane. Trauma jest doświadczeniem psychofizjologicznym, nawet jeśli ciało nie doznało żadnych uszkodzeń.

Terapia traumy skierowana do osób, które przeżyły bolesne, przerażające doświadczenia i borykają się z ich psychicznymi konsekwencjami. Takie doświadczenia, ze względu na poziom stresu, który wywołują, mogą prowadzić do rozregulowania układu nerwowego i niepożądanych, trudnych do kontrolowania reakcji na kilku poziomach:

  KONSEKWENCJE WYWOŁANE TRAUMATYCZNYMI DOŚWIADCZENIAMI



To tylko klika możliwych reakcji. Do ich pojawienia się może prowadzić zarówno pojedyncze, dramatyczne przeżycie, jak i wiele pomniejszych, negatywnych wydarzeń. Częste trudne doświadczenia w relacjach rodzinnych, czy partnerskich mogą mieć dla układu nerwowego podobne skutki, jak jednorazowe, duże traumatyczne wydarzenie.

   Dla kogo terapia traumy?

Jako psychotraumatolog prowadzę terapię osób doświadczających incydentalnej lub długotrwałej traumy, udzielam porad i wsparcia psychologicznego po nagłych, traumatycznych zdarzeniach, jak np.:

  1. - katastrofy naturalne (powódź, pożar),
  2. - wypadki (komunikacyjny, lotniczy, rowerowy, poważny upadek),
  3. - przemoc (fizyczna, psychiczna, seksualna),
  4. - ważne zmiany życiowe (poważna choroba, operacja, hospitalizacja, utrata bliskiej osoby, rozwód, zdrada, utrata pracy),
  5. - zaniedbanie emocjonalne i nadużycie emocjonalne (np. umniejszanie, dokuczanie, wyzwiska, groźby słowne, niesprawiedliwe karanie),
  6. - gwałt, molestowanie seksualne,
  7. - poważne obrażenia ciała (np. utrata kończyny, okaleczenie, oparzenia),
  8. - napaść, pobicie,
  9. - udział w walkach zbrojnych,
  10. - bycie narażonym na oglądanie przerażających widoków w związku z wykonywaną pracą (strażacy, ratownicy medyczni, policjanci),
  11. - niespodziewana śmierć bliskiej osoby lub samo dowiedzenie się o niej,
  12. - bycie świadkiem, jak inni doznają traumy.

    13.   FAZY PROCESU PSYCHOTERAPII ZABURZEŃ POURAZOWYCH


    Czas trwania każdego etapu jest indywidualnie dostosowany do pacjenta, m.in. ze względu na jego historię traumatycznych doświadczeń, aktualny stan psychiczny, obecną sytuację życiową i bieżące trudności.


      Jak powstaje PTSD?

    Stan silnego stresu odczuwanego po zdarzeniu traumatycznym jest reakcją normalną i adekwatną, wyrazem radzenia sobie zdrowego organizmu z przeciążeniem. Do rozwoju zaburzeń pourazowych dochodzi w wyniku braku możliwości poradzenia sobie z bezpośrednią reakcją na traumę - zwiększona intensywność objawów stresu, zaczyna utrudniać codzienne funkcjonowanie. Przerażające, dramatyczne zdarzenia dostarczają w krótkim czasie bardzo wiele bodźców i informacji. Większość z nich nie zostaje dopasowana do schematów poznawczych danej osoby, ponieważ traumatyczne wydarzenia wykraczają poza normalne ludzkie doświadczenie. W wyniku przeciążenia, dochodzi do oddzielenia od świadomości nieprzetworzonych informacji, które zostają "zamrożone" w nieprzetworzonej, pierwotnej postaci. Z czasem traumatyczne informacje wdzierają się do świadomości w postaci intruzji (automatycznie powracających natrętnych myśli, obrazów i emocji związanych ze zdarzeniem, których osoba nie jest w stanie kontrolować).

    Biologiczny aspekt PTSD wynika natomiast z chronicznego pobudzenia autonomicznego układu nerwowego. Osoba po zdarzeniu traumatycznym nadmiernie, odruchowo reaguje na bodźce skojarzone z traumą, a w skutek unikania i generalizacji reakcji lękowych traci zdolność selekcji bodźców - staje się z czasem nadwrażliwa na bodźce neutralne. Zmiany te powstają na poziomie neurohormonalnym (w grupie katecholamin, glikokortykoidów, obniżonej aktywności serotoniny, nasilonej reakcji opioidowej), neuroanatomicznym (zmniejszona objętość hipokampa, nadaktywność ciała migdałowatego, zmniejszona aktywność pola Broca, znaczna lateralizacja prawej półkuli).

    Osoby, u których rozwinęły się objawy stresu pourazowego, nie są w stanie zintegrować bezpośredniego afektywnego doświadczenia z jego poznawczą strukturalizacją, wskutek czego dochodzi do nadmiernej reaktywności wobec środowiska.

    Interwencje terapeutyczne adresowane są do przekonań na temat świata, zwłaszcza jego bezpieczeństwa, innych ludzi oraz obrazu siebie. Pod wpływem zdarzeń traumatycznych dotychczasowe sposoby postrzegania siebie, własnego bezpieczeństwa czy zaufania do innych mogą zostać zakwestionowane. Celem terapii zaburzeń pourazowych jest pomoc pacjentowi w zasymilowaniu, zintegrowaniu lub rozwiązaniu traumatycznego zdarzenia w spójny z „ego” światopogląd.

       Rodzaje traumy

    PTSD (zespół stresu pourazowego) oraz ASD (ostre zaburzenie stresowe) to możliwe skutki traumy typu I (czyli powstałej w wyniku pojedynczego, ekstremalnego wydarzenia, które miało miejsce w życiu dorosłym lub w dzieciństwie - na przykład wypadek, pobicie lub gwałt).

    Konsekwencje traumy typu II (traumy interpersonalnej, powstałej w wyniku powtarzających się wydarzeń zwykle w bliskiej relacji - m.in. nadużyć fizycznych, seksualnych, zaniedbania emocjonalnego, molestowania) mogą prowadzić do rozwoju complex PTSD, czyli złożonego zespołu stresu pourazowego DESNOS (Disorders of Extreme Stress Not Otherwise Specified). Objawy complex PTSD opisywane są jako szereg różnorodnych trudności w wielu obszarach funkcjonowania osoby, zarówno emocjonalnego, jak i relacyjnego. Obszary te obejmują zmiany w zakresie:
    1. - regulacji emocji i impulsów, w tym np. modulacji złości, przewlekły smutek, zachowania autodestrukcyjne,
    2. - somatyzacji, np. przewlekły ból, zaburzenia układów: oddechowego, krążenia i pokarmowego,
    3. - uwagi lub świadomości, np. luki w pamięci, dysocjacja, depresonalizacja,
    4. - postrzegania siebie i sprawcy np. chroniczne poczucie wstydu, poczucie bycia skalanym, poczucie winy, odpowiedzialności, bezradności,
    5. - relacji z innymi np. trudności w zaufaniu innym, nawiązywaniu relacji, bliskości w związkach,
    6. - systemów znaczeniowych , zmiana przekonań o świecie na negatywne, poczucie bezradności, zmiana stosunku do własnej sytuacji i do świata.



      Bibliografia:
      1. Cebella, A., Łucka, I., (2007). Zespół stresu pourazowego — rozumienie i leczenie Post-traumatic stress disorder — understanding and treatment. Psychiatria, tom 4, nr 3, 128–137.
      2. Luxenberg T, Spinazzola J, van der Kolk B. Complex Trauma and Disorders of Extreme Stress (DESNOS) diagnosis. Part one: Assessment. Directions in Psychiatry 2001; 21: 373–392. 9.
      3. Pelzovitz D, van der Kolk B, Roth S, Mandel F, Kaplan S, Resick P. Development of a Criteria Set and a Structured Interview for Disorders of Extreme Stress (SIDES). J. Traum. Stress 1997; 10: 3–16.
      4. Rothschild, B. (2014). Ciało pamięta. Psychofizjologia traumy i terapia osób po urazie psychicznym (red.) M. Dragan. Kraków
      5. Van der Kolk B., Burbridge J., Suzuki J. (1997). The psychobiology of traumatic memory: Clinical implications of neuroimaging studies. Annals New York Academy of Sciences, 821, 99-113.